ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ "ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΑΡΚΟΥΔΑΣ"

Το «μυστήριο της μικρής αρκούδας» είναι ένα διαδραστικό παιχνίδι που αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες. Ο γενικός σκοπός του είναι η ενημέρωση των μαθητών/τριών για ζητήματα του φυσικού περιβάλλοντος μέσα από παιγνιώδη τρόπο. Παράλληλα με το παιχνίδι εμφανίζονται σύντομες πληροφορίες που σχετίζονται με τις δράσεις της περιβαλλοντικής οργάνωσης ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ για τα δάση, τους οικοτόπους και για προστατευόμενα είδη της ελληνικής πανίδας όπως η αρκούδα, ο λύκος, η βίδρα και το αγριόγιδο. 

Τα παιδιά καλούνται να λύσουν ένα μυστήριο. Ένα μικρό αρκουδάκι έχει χαθεί και για να το βρουν θα πρέπει να παίξουν το παιχνίδι και να λύσουν κάποιους γρίφους. Στην πορεία του παιχνιδιού οι πρωταγωνιστές του -που είναι άγρια ζώα ή δέντρα- δίνουν κάποια στοιχεία και τα ενθαρρύνουν για να συνεχίσουν στον επόμενο γρίφο. Όταν φτάνουν στο τέλος της λύσης του μυστηρίου, συνειδητοποιούν ότι το μικρό αρκουδάκι δεν είναι κάτι άλλο παρά ο αστερισμός του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, απ’ όπου και πήρε το όνομά της η περιβαλλοντική οργάνωση.

Το ηλεκτρονικό παιχνίδι είναι σχεδιασμένο σε οn line περιβάλλον και βασίζεται σε 360^ο φωτογραφία ενός δάσους. Η ιδιαιτερότητα με αυτού του είδους τις φωτογραφίες είναι ότι μπορεί ο/η χρήστης/τρια να τις μετακινεί προς τα πάνω ή κάτω, δεξιά και αριστερά και, έτσι, να νιώθει ότι έχει μπει σε ένα πραγματικό δάσος.   

Αρχίζει η περιήγηση και εμφανίζονται οι πρωταγωνιστές που βοηθούν τον/τη χρήστη/χρήστρια να ανακαλύψει το «μυστήριο». Τον πληροφορούν ότι για να το ανακαλύψει θα πρέπει να λύσει κάποιους γρίφους. Οι πρωταγωνιστές είναι ζώα (ελληνικός ποιμενικός, αρκούδα κ.ά) ή δέντρα και παραπέμπουν στην αλληγορία των αισώπειων μύθων αλλά και άλλων γραμματικών ειδών, στα οποία τα ζώα και τα φυτά μιλούν και στέλνουν μηνύματα. 

Οι χρήστες/στριες για να προχωρήσουν ακολουθούν τα βελάκια που εμφανίζονται στα δεξιά ή κάτω στην οθόνη.  

Παράλληλα, με τη λύση των γρίφων και, ενώ συνεχίζει η περιήγηση, εμφανίζονται και διάφορα ερωτηματικά τα οποία, όταν πηγαίνει το ποντίκι επάνω, δίνουν κάποια επιπλέον πληροφορία που σχετίζεται με το φυσικό περιβάλλον. 

Είναι σκίτσα σχεδιασμένα στο χέρι που παραπέμπουν σε γκραβούρες και συμβολίζουν έτσι την «κλασική» και διαχρονική αξία του φυσικού περιβάλλοντος. Ταυτόχρονα, δίνουν την αντίθεση μεταξύ της ρεαλιστικής φωτογραφίας του δάσους και των γρίφων-σκίτσων εμπλουτίζοντας το οπτικό υλικό του παιχνιδιού.

Οι γρίφοι λύνονται με το σύρσιμο του ποντικού επάνω στην εικόνα, οπότε είναι απλοί στο χειρισμό της λύσης. Το περιεχόμενό τους αντιστοιχεί σε δράσεις του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ για την άγρια ζωή και το φυσικό περιβάλλον. Στον Οδηγό παρέχονται πολλές πληροφορίες για τη θεματική ενότητα του κάθε γρίφου και προτάσεις για τη διδακτική αξιοποίησή τους.

Η λογική των γρίφων βασίζεται σε διαφορετικές δεξιότητες που καλούνται να ενεργοποιήσουν οι μαθητές/τριες για να τους λύσουν και είναι διαβαθμισμένης δυσκολίας. Θα πρέπει να εφαρμόσουν απλές πράξεις μαθηματικών (γρίφοι «Ψηλά τα χέρια», «Πόσοι φύλακες χρειάζονται;») να παρατηρήσουν και να διατυπώσουν διαζευκτικούς και υποθετικούς συλλογισμούς λογικής για να φτάσουν στη λύση (γρίφοι «Welcome to Οικότοπος», «ΠΟΙΑ; ΠΟΥ; ΠΩΣ;»). Κυρίως, όμως, ενθαρρύνονται να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους και να συνεργαστούν. 

Στην επιστήμη της Πληροφορικής κάποιοι από τους γρίφους βασίζονται στη λογική του αλγόριθμου και μπορούν να συνδυαστούν με το αντίστοιχο μάθημα στη Γ’ Γυμνασίου. Στο κεφάλαιο «Εισαγωγή στην Έννοια του Αλγορίθμου και στον Προγραμματισμό», αναφέρεται ένας παρόμοιος γρίφος-αλγόριθμος (ο βαρκάρης, ο λύκος, το πρόβατο και τα χόρτα). Στο παράδειγμα που αναλύεται για τη λύση του γρίφου, παρέχονται τα βήματα που θα πρέπει να ακολουθηθούν και σε κάποιους από τους γρίφους αυτού του παιχνιδιού (γρίφοι: «Πόσοι φύλακες χρειάζονται;», «ΠΟΙΑ; ΠΟΥ; ΠΩΣ;»). 

Ο γρίφος «Η μαγεία της επιβίωσης» είναι ένα λεξοπαίγνιο και ο γρίφος για τον λύκο («ΝΑΙ, ΜΕ ΑΚΟΥΤΕ;») βασίζεται στη λογική ενός ερωτήματος με απαντήσεις πολλαπλής επιλογής που μία είναι η σωστή. 

Οι παιδαγωγικές αρχές του προγράμματος προκύπτουν από την Παιδαγωγική και Διδακτική Επιστήμη και συνάδουν με τη φιλοσοφία και τους θεσμούς των Διαθεματικών Αναλυτικών Προγραμμάτων για την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Το διαδραστικό παιχνίδι αξιοποιεί τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα και στον Οδηγό Εκπαιδευτικού προτείνονται διαθεματικές διδακτικές δραστηριότητες. Παράλληλα, έχουν συμπεριληφθεί 1) αναφορές σε διδακτικές ενότητες που συνδέονται με τις θεματικές του παιχνιδιού από τα σχολικά εγχειρίδια της Ε’ και ΣΤ’ τάξης Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου με παραπομπές στα ψηφιακά σχολικά εγχειρίδια, 2) διδακτικά σενάρια και προτάσεις από τον Εθνικό Συσσωρευτή Εκπαιδευτικού Περιεχομένου για την Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση: ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ, 3) διδακτικά σενάρια από την Πλατφόρμα Ψηφιακών Διδακτικών Σεναρίων του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής: ΑΙΣΩΠΟΣ, 4) εκπαιδευτικά προγράμματα των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και 5) ερευνητικές και δημιουργικές εργασίες μαθητών/ τριών και των εκπαιδευτικών τους που είναι αναρτημένες στις σχολικές ιστοσελίδες. 

Σας προτείνουμε να απολαύσετε πρώτοι το παιχνίδι και να δείτε στη συνέχεια τα βήματα επίλυσης του κάθε γρίφου αλλά και τη σύνδεσή του με ενότητες των σχολικών εγχειρίδιων σε περίπτωση που επιθυμείτε να το αξιοποιήσετε στη διδασκαλία ενός μαθήματος. Το παιχνίδι μπορεί να εφαρμοστεί είτε ατομικά από τον/την κάθε μαθητή/τρια είτε να το παίξετε όλοι μαζί στην τάξη ως μια ομαδική δραστηριότητα. Θα είναι χρήσιμο να έχουν τα παιδιά στυλό και χαρτί μπροστά τους για να κάνουν κάποιες πράξεις που χρειάζονται, να σκιτσάρουν πρόχειρα τις εικόνες κάποιων γρίφων ή να διατυπώνουν τους υποθετικούς συλλογισμούς τους μέχρι να οδηγηθούν στη λύση.